Czytanie lektur szkolnych często wywołuje mieszane uczucia wśród uczniów. Jednak warto zrozumieć, że te książki oferują coś więcej niż tylko obowiązek do spełnienia na lekcji polskiego. Oto kilka powodów, dla których warto poświęcić czas na lektury szkolne:
Rozwijają wyobraźnię i empatię
Czytanie lektur szkolnych, będących często klasycznymi dziełami literackimi, odgrywa kluczową rolę w rozwijaniu wyobraźni i empatii uczniów. Te książki transportują młodych czytelników w różne epoki i kultury, pozwalając im zanurzyć się w odmienne realia, co stymuluje wyobraźnię i zrozumienie historii oraz społeczeństwa. Przykłady takie jak „Quo vadis” Henryka Sienkiewicza czy „Pan Tadeusz” Adama Mickiewicza oferują bogate tło historyczne i społeczne. Ponadto, poprzez identyfikację z postaciami i ich doświadczeniami, czytelnicy rozwijają empatię, uczą się rozumieć emocje innych, a także refleksji nad trudnymi pytaniami moralnymi i etycznymi, co wzbogaca ich język emocjonalny i wspiera rozwój krytycznego myślenia.
Budują wiedzę o literaturze
Poznawanie znaczących dzieł literackich poprzez czytanie lektur szkolnych stanowi fundamentalny element w budowaniu wiedzy o literaturze i ogólnego rozwoju kulturalnego. Dzieła te, wybrane ze względu na ich historyczne i artystyczne znaczenie, zapewniają wgląd w różnorodność stylów literackich, od klasycyzmu po modernizm, oraz gatunków, takich jak epika, dramat, czy liryka. Umożliwiają też zrozumienie ewolucji języka, technik narracyjnych i konwencji literackich. Na przykład, „Pan Tadeusz” Adama Mickiewicza prezentuje epicką narrację w formie poematu, podczas gdy „Ferdydurke” Witolda Gombrowicza eksploruje modernistyczne techniki literackie, wykraczające poza tradycyjne ramy powieści. Dzięki temu uczniowie nie tylko zdobywają wiedzę o konkretnych dziełach, ale także uczą się, jak literatura oddziałuje na społeczeństwo i jak sama jest odzwierciedleniem zmieniających się czasów i wartości. Ta różnorodność literacka nie tylko poszerza horyzonty intelektualne, ale także wzbogaca zdolność do doceniania i krytycznego analizowania różnych form artystycznych.
Pomagają w rozwoju krytycznego myślenia
Czytanie i analiza lektur szkolnych odgrywają kluczową rolę w rozwoju krytycznego myślenia. Proces ten nie tylko uczy rozumienia tekstu na poziomie dosłownym, ale przede wszystkim zachęca do zagłębiania się w głębsze warstwy znaczeniowe. Uczniowie uczą się interpretować metafory, symbole oraz inne środki stylistyczne, które autorzy używają do przekazania swoich przemyśleń, co wymaga od nich aktywnej analizy i zastanowienia. Przykładowo, rozumienie alegorii w „Balladynie” Juliusza Słowackiego czy metaforycznych znaczeń w „Weselu” Stanisława Wyspiańskiego, wymaga od czytelnika umiejętności wnikliwego czytania między wierszami oraz łączenia kontekstu historyczno-społecznego z treścią utworu. Taki proces interpretacyjny sprzyja nie tylko lepszemu zrozumieniu literatury, ale także rozwija umiejętność krytycznej oceny i refleksji nad różnymi aspektami życia, co jest niezwykle cenne w dorosłym życiu.
Wzbogacają słownictwo
Czytanie literatury, zwłaszcza lektur szkolnych, odgrywa kluczową rolę w rozszerzaniu słownictwa i poprawie umiejętności językowych. Dzieła literackie zawierają często bogaty i zróżnicowany język, który obejmuje zarówno archaizmy, jak i neologizmy, a także specjalistyczne terminy i idiomatyczne wyrażenia. Kontakt z takim językiem w trakcie lektury umożliwia uczniom nie tylko zapoznanie się z nowymi słowami, ale także zrozumienie ich kontekstu i zastosowania. Ponadto, analiza literacka i dyskusje na temat przeczytanych tekstów sprzyjają głębszemu zrozumieniu i przyswajaniu nowego słownictwa. W rezultacie, regularne czytanie lektur szkolnych nie tylko wzbogaca zasób słów, ale także pomaga w nauce efektywnego i twórczego wykorzystywania języka w mówieniu i pisaniu, co jest nieocenioną umiejętnością w edukacji i życiu codziennym.
Są źródłem inspiracji
Lektury szkolne często służą jako potężne źródło inspiracji, ponieważ poruszają uniwersalne tematy, które rezonują z doświadczeniami i dylematami ludzkimi na przestrzeni wieków. Od heroicznych podróży i walki o sprawiedliwość w dziełach takich jak „Krzyżacy” Henryka Sienkiewicza, po głębokie rozważania moralne i społeczne w „Lalce” Bolesława Prusa, te historie mogą wywoływać refleksje nad własnym życiem, aspiracjami i wartościami. Ponadto, postacie literackie, ich wytrwałość w obliczu przeciwności losu i ich dążenia do realizacji ideałów mogą służyć jako wzory do naśladowania. Na przykład, dążenie do prawdy i sprawiedliwości w „Zbrodni i karze” Fiodora Dostojewskiego czy poszukiwanie sensu życia w „Ferdydurke” Witolda Gombrowicza mogą inspirować młodych ludzi do głębszego zrozumienia siebie i świata wokół nich. W ten sposób, lektury szkolne nie tylko edukują, ale także wyposażają młodych ludzi w narzędzia do twórczego i krytycznego myślenia o swoim życiu i społeczeństwie.
Lista obowiązkowych lektur szkolnych
Lista lektur obowiązkowych na maturę:
- Jan Parandowski – Mitologia, część I Grecja;
- Sofokles – „Antygona”
- Jan Kochanowski – „Odprawa posłów greckich”
- William Szekspir – „Makbet”
- Molier – „Skąpiec”
- Adam Mickiewicz – „Konrad Wallenrod”
- Adam Mickiewicz – „Dziady cz. III”
- Juliusz Słowacki – „Kordian”
- Bolesław Prus – „Lalka”
- Eliza Orzeszkowa – „Gloria victis”
- Henryk Sienkiewicz – „Potop”
- Fiodor Dostojewski – „Zbrodnia i kara”
- Stanisław Wyspiański – „Wesele”
- Stefan Żeromski – „Przedwiośnie”
- Tadeusz Borowski – opowiadania: „Proszę państwa do gazu”, „Ludzie, którzy szli”
- Gustaw Herling-Grudziński – „Inny świat”
- Hanna Krall – „Zdążyć przed Panem Bogiem”
- Albert Camus „Dżuma”
- George Orwell – „Rok 1984”
- Sławomir Mrożek – „Tango”
- Marek Nowakowski – „Raport o stanie wojennym” (wybrane opowiadanie)
- Marek Nowakowski – „Górą Edek” (z tomu Prawo prerii)
- Jacek Dukaj – „Katedra” (z tomu W kraju niewiernych)
- Andrzej Stasiuk – „Miejsce” (z tomu Opowieści galicyjskie)
- Olga Tokarczuk – „Profesor Andrews w Warszawie” (z tomu Gra na wielu bębenkach).
Ponadto z zakresu szkoły podstawowej trzeba znać także następujące pozycje:
- Juliusz Słowacki – „Balladyna”
- bajki Ignacego Krasickiego
- Adam Mickiewicz – „Dziady” cz. II
- Adam Mickiewicz – „Pan Tadeusz”
Uczniowie we fragmentach muszą zapoznać się z następującymi pozycjami:
- Biblia – w tym fragmenty Księgi Rodzaju, Księgi Hioba, Księgi Koheleta, Pieśni nad Pieśniami, Księgi Psalmów, Apokalipsy św. Jana
- Homer – „Iliada” (fragmenty)
- „Lament świętokrzyski” (fragmenty)
- „Legenda o św. Aleksym” (fragmenty)
- „Rozmowa Mistrza Polikarpa ze Śmiercią” (fragmenty)
- „Kwiatki świętego Franciszka z Asyżu” (fragmenty)
- „Pieśń o Rolandzie” (fragmenty)
- Gall Anonim – „Kronika polska” (fragmenty)
- Dante Alighieri – „Boska Komedia” (fragmenty)
- Piotr Skarga – „Kazania sejmowe” (fragmenty)
- Jan Chryzostom Pasek – „Pamiętniki” (fragmenty)
Uczniowie oprócz lektur obowiązkowych na podstawie muszą znać w całości następujące utwory na rozszerzonej maturze:
- William Szekspir, „Hamlet”;
- Juliusz Słowacki, „Lilla Weneda”;
- Zygmunt Krasiński, „Nie-Boska Komedia”;
- realistyczna lub naturalistyczna powieść europejska (Honoré de Balzac, „Ojciec Goriot” lub Charles Dickens, „Klub
- Pickwicka”, lub Mikołaj Gogol, „Martwe dusze”, lub Gustaw Flaubert, „Pani Bovary”);
- Stanisław Wyspiański, „Noc listopadowa”;
- Michaił Bułhakow, „Mistrz i Małgorzata”;
- Stanisław Ignacy Witkiewicz, „Szewcy”;
- Bruno Schulz, wybrane opowiadania z tomu „Sklepy cynamonowe”;
- Tadeusz Konwicki, „Mała Apokalipsa”;
- Sławomir Mrożek, wybrane opowiadania.
Ponadto maturzyści muszą znać poniższe utwory we fragmentach:
- Homer, „Odyseja” (fragmenty);
- Arystoteles, „Poetyka”, „Retoryka” (fragmenty);
- Platon, „Państwo” (fragmenty);
- św. Augustyn, „Wyznania” (fragmenty);
- św. Tomasz z Akwinu, „Summa teologiczna” (fragmenty);
- Michel de Montaigne, „Próby” (fragmenty);
- Franz Kafka, „Proces” (fragmenty).
Oczywiście, powyższa lista może się różnić w zależności od szkoły i nauczyciela. Ważne, aby pamiętać, że lektury szkolne są nie tylko zadaniem, ale i okazją do rozwoju intelektualnego i emocjonalnego. Czytanie ich to inwestycja w siebie, która z pewnością przyniesie korzyści w przyszłości.
Poznaj też inne lektury:
